Khu mộ Ông Nguyễn Quý Anh

Nguyễn Quý Anh (tự Nhụ Khanh) hiệu Thành Ấm, sinh ngày 15.09.1881 (Tân Tỵ) quê gốc Kỳ Xuyên, Tân Thạnh, Tân An, tỉnh Gia Định (nay thuộc Châu Thành, Long An) là người con út của ông Nguyễn Thông. Cha của ông, Nguyễn Thông (1827–1884), tự Hy Phần, hiệu Kỳ Xuyên, biệt hiệu Độn Am; là quan nhà Nguyễn và là danh sĩ Việt Nam ở nửa đầu thế kỷ XIX. Ngoài ra, ông Nguyễn Thông chính là người Việt Nam đầu tiên thám hiểm Cao nguyên Lâm Viên. Lúc còn nhỏ đến năm 1904, Nguyễn Quý Anh ở Bình Định và được tiếp xúc các nhà cách mạng Duy Tân như: Trần Quý Cáp, Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng…do vậy ông bỏ nghề khoa cử cùng một số bạn bè ông hướng sáng lập ra: Liên Thành Thư Xã, Liên Thành Hương Quán và Dục Thanh Học Hiệu tại Phan Thiết. Tháng 09.1910 đến tháng 02.1911, Nguyễn Quý Anh cùng ông Nghè Trương Gia Mô là người trực tiếp giúp đỡ thầy Nguyễn Tất Thành (Chủ tịch Hồ Chí Minh), khi thầy đến dạy học ở trường Dục Thanh (Phan Thiết). Tháng 3/1911, ông Nguyễn Quý Anh lập gia đình với bà Lý Thu Liên ở Chợ Lớn và giữ chức quản lý phân cuộc Liên Thành, Chợ Lớn. Tại đây, ông Nguyễn Quý Anh lại một lần nữa có điều kiện giúp thầy Nguyễn Tất Thành trước khi xuất ngoại đi tìm đường cứu nước. Trường Dục Thanh do ông Nguyễn Trọng Lội phụ trách. Năm 1917, Công ty Liên Thành dời trụ sở Tổng cuộc vào Chợ Lớn, ông Nguyễn Quý Anh được đại hội cổ đông của Công ty bầu làm Đổng Lý Hội đồng quản trị sau đó kiêm chức Tổng Lý của Công ty Liên Thành đến năm 1920. Năm 1922 - 1935 ông Nguyễn Quý Anh đưa các con qua Pháp chăm lo con cái học hành. Năm 1936, về nước và được bầu lại làm Hội trưởng Hội đồng quản trị Công ty Liên Thành. Ngày 12.09.1938 ông mất tại Sài Gòn, khi đó ông 58 tuổi. Ngôi mộ của ông được lập từ lúc đó, đích thân ông Hồ Tá Bang đã viết bài văn bia khắc nơi đầu mộ. Đây là trường hợp sáng tác văn bia độc đáo khi tác giả xuất thân là nhà thương mại, sự nghiệp gắn liền với công việc làm ăn buôn bán chứ không thuộc giới bút mực văn chương. Ông Nguyễn Quý Anh và vợ là bà Lý Thu Liên sinh được 06 người con gồm 04 trai, 02 gái. Bà Lý Thu Liên, giáo sư trường Áo Tím Gia Long, là cháu nội của Bá hộ Xường Lý Tường Quang, một trong những người giàu nhất Chợ Lớn cuối thế kỷ XIX. Người con trai thứ hai của ông bà là Nguyễn Minh Duệ, người tham gia quản lý Công ty tiếp tục có những đóng góp ủng hộ kháng chiến, ông Duệ đã tham gia kháng chiến chống Pháp hy sinh trong một lần vận chuyển vũ khí từ Thái Lan qua Campuchia về Việt Nam, ông được công nhận là liệt sĩ. Ông Nguyễn Quý Anh là một nhà yêu nước cùng thời với các sĩ phu: Huỳnh Thúc Kháng, Hồ Tá Bang, Ngô Đức Kế, Trần Đình Phiên, Huỳnh Đình Điển…ông đã có nhiều cống hiến cho công cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp.